Yaz aylarında artan sıcaklıklarla birlikte keneler, çimenlik alanlarda büyük bir sağlık tehdidi oluşturmaya devam ediyor. Özellikle Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) ve Lyme hastalığı gibi bulaşıcı hastalıkları taşıyan keneler, çoğu zaman fark edilmeden vücuda yapışarak kan emiyor ve ciddi enfeksiyonlara yol açıyor. OTCPlus Dergi olarak sizler için kene ısırığı belirtileri, taşıdığı hastalıklar ve kenelerden korunma yollarını bir araya getirdik.
Çimenliklerdeki gizli tehlike
Güzel bir yaz gününde doğayla baş başa geçirilen bir piknik, yeşillikler arasında uzanmak ve sevdiklerinizle vakit geçirmek… Kulağa ne kadar keyifli geliyor değil mi? Ancak bu keyfin gölgesinde, neredeyse fark edilmeden yaklaşabilen bir tehlike de var o da keneler.
Havaların ısınmasıyla yer altından çıkıp yeryüzünün yemyeşil çimen örtülerinin üzerine çıkan keneler yaşamlarını sürdürebilmek için hayvan veya insan derisine ağız organelleri ile acısız şekilde yapışıp kan emerek beslenirken, tükürüklerinde taşıdıkları bakteri, virüs, parazit gibi çeşitli mikroorganizmaları konak kan dolaşımına bırakırlar. Dünya üzerinde var olduğu tespit edilen 900 tür kenenin; iklim değişikliği, seyahatler, göçlerle dünya üzerinde yayılımı hızlanarak global bir sağlık ve yaşam sorunu oluşturmuştur. Özellikle yeşil alanlarda yaşıyor, çalışıyor ve vakit geçiriyorsak kenelere karşı korunma önlemleri almak, oluşabilecek kene sokmalarında nasıl hareket edeceğimizi öğrenmek, kene ısırıklarıyla ilgili oluşabilecek semptomlar, alerjiler hatta ölüme götürebilecek hastalıkların semptom bilgilerini öğrenerek kendimiz ve çevremiz için koruyucu olmalıyız.
Keneler bize hangi hastalıkları taşır sağlık ve yaşamı tehdit edici olarak hangi hastalıklar öne çıkar?
Uzm. Ecz. Funda Figen Şirin Bal
Kenelerin beslenmesi için konağa tutunmasını sağlayan tükürük proteinleri, vücudumuzda tehdit olarak algılandığı için İmmunglobulin E (IgE) antikorları artarak çeşitli alerjik reaksiyonların başlamasına sebep olur. Hafif şişlik ve iltihaplanma ile görülen alerjik reaksiyonlardan, anafilaksiye neden olabilecek kadar şiddet gelişebilir. Anafilaksi durumunda tedavi için acil hastaneye ulaşılmalıdır.
Alfa- gal alerjisi gelişebilir. Ülkemizde de görülmekte olan yalnız yıldız kenesi tarafından ısırılan kişilerde, yedikleri kırmızı et ürünlerine karşı alerji gelişebilir. Kırmızı et tüketiminden 4-6 saat sonra yine hafiften anafilaksiye kadar götüren alerjik reaksiyonlar görülebilir. Semptomları olan kişi kene ısırığını doktora bilgi vererek, tedavisi yönetilmelidir.
Kırım Kongo Kanamalı ateşi (KKKA), Lyme, Babesiosis, Kene ilişkili tifüs, Akdeniz benekli ateşi, Kene ile ilişkili ensefalit, Tularemi, Bartonellozis gibi enfeksiyonlara sebep olurlar.
Özellikle ülke coğrafyamızda var olup, yüksek ölümlere sebep olan nairovinüsü bulaş hastalığı olan Kırım Kongo Kanamalı ateşi (KKKA), Hyalomma, Dermacentor Haemaphysalis, Rhipicephalus ve Ixodes lerin bazı türlerinin ısırığı ile oluyor. Bulaşan virüs hastalığı 1-14 gün arası kuluçka sürdükten sonra prehemorajik ve hemorajik dönemle sonlanıyor.
Batı siyah bacaklı kenelerin (Ixodes scapularis) ısırmasıyla vücuda giren Borrelia bakterileri de Lyme hastalığına neden oluyor. 1.aşamada şiddetli baş ağrısıyla başlayan semptomlar 3. aşamada artriten başka nörolojik, kardiyolojik tutulumlara da sebep oluyor.
Kenelere karşı alınacak koruyucu önlemler alarak, doğru kene çıkarımı ve tedavi uygulamalarıyla bulaş hastalıklarının sağlık ve yaşam tehditlerini engelleyebiliriz.
Alınacak korunma tedbirleri:
- Kenelerin vücuda girişi sırasında acı hissetmeyeceğimiz için bağ, bahçe, tarla, orman gibi riskli alanlara giderken açık renkli ve uzun kollu gömlek, pantolon tercih edilmeli, çoraplar pantolonun üzerine çekilip, gereğinde çizme giyilmeli
- Kulak ve boyun arkalarını korumak için geniş kenarlı şapka takılmalı
- Kene dış kıyafet üzerine yapışmış olabilir olasılığı ile giysileri içeriye girmeden önce fırçalamalı, giysi temizliği sıcak su ile yıkanarak olmalı
- Önlem olarak kenelerin temasını kesmek için DEET, permetrin, limon ökaliptus, pikaridin içeren böcek koruyucular cilt yüzeyine ve kıyafetler üzerine sıkılmalıdır. Çocuk kullanımına uygun aktif bileşik konsantrasyonları ve uygulama formları yaşa uygun seçilmeli, çocuk ellerini ağza götüreceğinden eline uygulanmamalı
Kene gibi dış parazitlere karşı kendilerini korumak için ” uzak tutucu” mis kokulu uçucu yağlar üretirler. Yapılan çalışmalarda gördüğümüz limon, lavanta, sitronella, ıtır, nane, okaliptüs, kekik, çay ağacı, karanfil, tarçın gibi uçucu yağların kenelere karşı korunma için faydaları vardır.
Kene ısırıklarında mümkünse en yakın sağlık merkezine gidilmeli eğer mümkün değilse çıkartılırken kenenin kusma suretiyle mide içeriği bırakmasına engel olmak için nazikçe ezilmeden ve kopartılmamasına dikkat edilmelidir. Çıkartılırken üzerine kolonya veya gaz yağı gibi maddeler dökülüp kenenin kasılıp çıkmamasına neden olunmamalıdır. Çıkarılma tamamlandıktan sonra ısırılan bölge dezenfektan ile temizlenmelidir. Hastanede tam kan sayımı yapılarak bulaş var mı tespit edilmelidir. Hasta 10 gün semptomlar var mı diye takipte tutulmalıdır. Ani başlayan ateş, baş ağrısı, yoğun halsizlik, bulantı, kusma, ishal ve kanama gibi şikayetlerinin olması durumunda derhal sağlık kuruluşuna yeniden başvurması konusunda uyarılmalıdır.
Kenelere karşı bilinçlenmek, OTC ürünleriyle koruyucu sağlık uygulamaları hakkında bilgi almak ve uzman görüşlerine ulaşmak için www.otcplusdergi.com‘u düzenli takip edin.
📧 Reklam ve iş birliği teklifleri için: reklam@otcplusdergi.com
