Bağırsak biyotamızın sağlığımıza dost bakteriler dediğimiz probiyotikler sayesinde etki ettiğini biliyoruz. Yine bu bakterileri besleyen prebiyotikler, yani besinler lif kaynakları da günümüzde aşina olduğumuz, tanıdık kavramlardan.
Postbiyotikler ise sağlık dünyasında yeni yeni tanınsa da dost bakterilerimiz tarafından sindirilen prebiyotikler sonucu oluşan; sağlığımıza olumlu etkileri bulunan biyoaktif bileşenlerdir. Son yıllarda yapılan çalışmalar sonucunda Postbiyotiklerin; sağlıklı bir bağışıklık ve sindirim sistemini desteklemeye ve bağırsaklarımızdaki mikrobiyomu dengelemeye yardımcı olabileceğini doğrulamıştır.
Birçok kaynakta da karşılaştığımız :
Prebiyotik + Probiyotik = Postbiyotik formülazasyonunu özet bir tablo olarak değerlendirebiliriz. Yani probiyotik ve prebiyotik kaynağı tüketerek; bir nevi son ürünü olan Postbiyotikleri doğal olarak elde edebiliyoruz. Postbiyotikler farklı kaynaklardan oluşabilir. Bunlar arasında kısa zincirli bir yağ asidi olan bütirat en önemli kaynağıdır.
Bütiratlar elma, baklagil, sarımsak, soğan, muz, tatlı patates, pancar, kuşkonmaz gibi besinsel liflerin dost bakteriler / probiyotikler tarafından fermente edilmesi sonucu oluşurlar.
Dolayısıyla bütirat içeren besinlerle de postbiyotik üretimini destekleyebiliriz.
Başlıca bütirat üretimini destekleyen kaynaklara baktığımızda ;
- Tereyağı /Sade yağ (Ghee)
- Olgunlaşmamış Muz
- Süt ürünleri – Keçi/İnek/Koyun/Manda
- (özellikle fermente edilmiş peynir, yoğurt, kefir)
- Anne sütü
- Olgun peynirler
- Soğuk Yulaf
- Çeşitli sebze yağları
- Lahana turşusu
- Prebiyotik Gıdalar
- Soğuk Patates / Tatlı patates
- Baklagiller
Kısa yağ asitleri ( bütirat ) bağırsak peristaltizmini destekler ve dolayısıyla dışkılamayı kolaylaştırır. Aynı zamanda bağırsak yüzeyindeki epitel doku ve mukozayı iyileştirerek, geçirgen bağırsak sendromuna karşıda koruyucu etki sağlar. Bu da kronik inflamasyon sürecinin iyileştirilmesinde oldukça önemlidir.
Aslında tam da bu noktada tükettiğimiz lif kaynaklarının hangi yolculuklardan geçerek; bağışıklığımız ve kilo kontrolümüz üzerindeki etkili olduğunu açıklayabiliyoruz.
Kronik inflamasyon yıllarca süre gelen, bağışıklık sistemini süreklilikte uyararak yoran, aynı zamanda hücrelerimiz ve dokularımızda harabiyete sebebiyet veren kök sebeptir.
İnflamatuar bir ortamda otoimmün hastalıklar, insülin direnci, cilt kalitesi, stres gibi faktörler olumsuz yönde ilerler.
Son yıllarda postbiyotiklerin bağırsağımız ve bağışıklığımız üzerine etkileri araştırılmaktadır.
Kolon ve mide kanseri üzerine yapılan çalışmalarda, muhtemel bağışıklığa olumlu etkileri sayesinde pozitif sonuçlar gösterebileceği görülmüştür.
Yine postbiyotik takviyesi alan ishali olan çocuklarda ishal süresinin kısaldığı, antibiyotiklere bağlı ishali önlemede postbiyotik takviyelerinin etkili olduğu görülmüştür.
Diğer bazı çalışmalarda ise postbiyotiklerin kan şekerin düzeylerini yönetmeye, kilo vermeye, mide mukozasını onarmaya, Helicobakter pylori adezyonununun azaltmaya, alerjileri ve kalp hastalıkları riskini düşürmeye yardımcı olduğuna dair bazı veriler elde edilmiştir.
Postbiyotikler ile yapılan çalışmalarda, genel anlamda sağlık yönünden olumlu ve probiyotiklerle benzer etkiler görülmüştür.
Probiyotiklerin etkinliğini sınırlandıran ısıl işlemlerden etkilenmemesi ve kısa raf ömrü gibi sorunları olmaması nedeniyle postbiyotiklerin kullanım alanı giderek genişlemektedir.
Postbiyotik takviyesinin sağlıkla ilgili iddialarını desteklemek ve gerekli olan spesifik bir dozu ortaya koymak için iyi tasarlanmış randomize, plasebo kontrollü insan ve klinik müdahale denemelere ihtiyaç olduğu düşünülmektedir.
Günümüzde postbiyotik takviyeler çok yaygın olmasa da yakın gelecekte raflarda sıklıkla görülecek gibi görünse de şu an için yoğun probiyotik ve prebiyotik tüketmek vücudun doğal postbiyotiklerini oluşturmamıza yardımcı olacak en güvenli kaynaklardır.
