Kalp hastalıklarının tüm dünyada, hem kadınlarda hem de erkeklerde önde gelen ölüm ve hastalık nedeni olması ve giderek artış göstermesi, bu alandaki kalp krizinden korunma yaklaşımlarının önemini ortaya koymaktadır.
Türkiye’de her yıl 200.000 kişi kalp krizi nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bu oran neredeyse trafik kazası nedeniyle yaşanan ölümlerin 30 katıdır. Koroner arter hastalığıyla mücadelede en önemli adım, hastalıktan korunmaktır. Hastalık bir takım risk faktörleri varlığında daha erken yaşta ortaya çıkmakta ve daha hızlı ilerlemektedir.
Dr. Onur BAYDAR
Kalp sağlığını olumsuz etkileyen risk faktörleri “değiştirilebilenler” ve “değiştirilemeyenler” olmak üzere 2 gruba ayrılır. Değiştirilemeyen risk faktörleri; yaş, erkek cinsiyet, ailede erken yaşta kalp hastalığı hikayesinin bulunması, değiştirilebilen risk faktörleri arasında da yüksek LDL kolesterol, düşük HDL kolesterol, hipertansiyon, sigara içimi, obezite ve Diabetes mellitus sayılabilir.
Maalesef koroner arter hastalıkları erkeklerde kadınlardan daha sık görülmektedir. Erkeklerde 45 yaş üstünde koroner kalp hastalığı riski artarken, kadınlarda bu risk 55 yaşından sonra artmaktadır. Bunun en büyük nedeni, kadınlardaki koruyucu hormonal yapı sayesinde iyi kolesterol yani HDL kolesterolün erkeklerden daha yüksek, kötü kolesterol diye nitelendirdiğimiz LDL kolesterolün daha düşük, ayrıca ortalama kan basıncı değerlerinin yine erkeklere nazaran daha düşük olmasıdır. Fakat kadınlarda menopoz sonrası koruyucu hormonal yapı azaldığından, koroner arter hastalığı riski cinsiyet olarak menopoz sonrası kadınlarda erkeklerle eşit seviyeye gelmektedir.
Yine ülkemizde ve dünyada kullanımı oldukça yaygın olan sigara ve tütün mamullerinin erkeklerde kalp hastalıklarına davetiye çıkardığı bilinmektedir. Yapılan araştırmalar sonucu, günde 1 paket sigara kullanımının kalp krizi riskini 3 kat artırdığı bilinmektedir. Sigara kullanımının bırakılmasında ise mevcut olan kalp hastalıkları riski %30’a varan oranlarda azalmaktadır. Dolayısıyla, sigara içmemek kadar sigarayı bırakmak da risk faktörünü azaltan önemli bir etkendir.
Koroner kalp hastalıklarında kontrol altına alınabilen bir diğer risk faktörü ise, hipertansiyondur. Yüksek tansiyona sahip kişilerin koroner kalp hastalığına yakalanma riski, sağlıklı bir kişiye kıyasla 2 kat daha fazladır. Bu nedenle, hipertansiyon tedavisi için gerekli tedbirlerin alınması koroner kalp hastalığı gibi olumsuz durumların da önüne geçecektir.
Yüksek doymuş yağ, düşük lif tüketiminden ve fiziksel aktivite azlığından kaynaklanan yüksek LDL kolesterol ve düşük HDL kolesterol düzeyi uzun vadede koroner kalp hastalıklarına davetiye çıkarmaktadır. Damar tıkanıklığına neden olan bu durum yaşam tarzı değişiklikleriyle tersine çevrilebilmekte ve koroner kalp hastalığı riski azaltılabilmektedir.
Tıp literatüründe Diabetes mellitus olarak tanımlanan şeker hastalığı da koroner kalp hastalıklarında değiştirilebilen risk faktörleri arasında bulunmaktadır. Şeker hastalığının egzersiz, diyet gibi yaşam tarzı değişiklikleri ve daha ileri durumlarda ilaç ve insülin gibi tedavilerle kontrol altında tutulması kalp sağlığını da koruyacaktır.
Günümüzün en büyük sağlık sorunlarından olan ve gittikçe yaygınlaşan obezite, yukarıdaki pek çok faktörü tetikleyerek koroner kalp hastalıklarına neden olmaktadır. Şeker hastalığı, hipertansiyon ve kolesterol gibi hastalıkları tetikleyen obeziteye yakalanmamak, kalp ve damar sağlığını da korumaktadır.
